"...เรื่องการท่องเที่ยวของโลกในยุคหลังโควิด19นั้น เป็นที่รู้กันว่า ยังไงก็จะกลับคืนมา ในเชิงปริมาณ แต่พฤติกรรมจะเปลี่ยนไป นักท่องเที่ยวจะวางแผนการออกเดินทางอย่างระแวงระวังมากขึ้น ส่วนใหญ่จะเลี่ยงการท่องเที่ยวในแหล่งที่แออัดด้วยผู้คน จำนวนหนึ่งจะต้องการสัมผัสธรรมชาติ สัมผัสความสดชื่นของอากาศ บ้างอยากสัมผัสความท้าทาย แต่ต้องการความปลอดภัยที่วางใจได้..."

.........................

บทความตอนที่แล้วผมเล่าเรื่องสโลเวเนียกับความจริงจังในการเข้าใจเรื่องถ้ำ กับการท่องเที่ยวไปแล้ว

ทีนี้มาดูเกาหลีใต้ครับ เกาหลีใต้มีงานศึกษาที่ชี้ว่าตลาดนักท่องเที่ยวถ้ำ มีการเติบโตที่น่าสนใจ โดยเป็นกิจกรรมสาขาหนึ่งของการท่องเที่ยวแนวอนุรักษ์ธรรมชาติ จำนวนคนมากน้อยอาจไม่ใช่ประเด็น เพราะคนกลุ่มนี้ยอมจ่าย ยอมใช้เวลา และยอมบุกฝ่าอุปสรรคสารพันเพื่อไปสัมผัสบรรยากาศการเที่ยวถ้ำ เกาหลีใต้เลยสงสัยใคร่รู้เหมือนกันว่าคนแบบไหนกันนะ ที่หันมาชื่นชอบกิจกรรมแบบนี้

งานศึกษาของกระทรวงการต้อนรับและการท่องเที่ยว (Ministry of Hospitality and Tourism)ของเกาหลีเมื่อ ปี2008 เปิดผลการสอบถามผู้ที่ไปปีนป่ายมุดอยู่ที่ถ้ำชื่อ Hwansun Cave ในเกาหลี ว่า กลุ่มผู้มาที่ถ้ำแบ่งได้เป็นสี่ประเภท

พวกแรก คือ ผู้หนีความจำเจ เกาหลีเรียกกลุ่มนี้ว่าเป็น escape-seeking group ดังนั้นพวกเขาเพียงแต่หนีของเดิมๆที่คนกำลังนิยมเท่านั้น คือเบื่อของคุ้นเคย

พวกที่สอง คือ อยากแสวงความรู้ เกาหลีเรียกกลุ่มนี้ว่า knowledge seeking group

พวกที่สาม คือ เน้นหาความแปลกใหม่ แต่อาจไม่ถึงขนาดสนใจจะเอาเป็นความรู้ เกาหลีเรียกกลุ่มนี้ว่า novelty seeking group กลุ่มนี้รวมถึงผู้รักความตื่นเต้นลึกลับท้าทายด้วย บ้างมาถ้ำเพราะชอบที่ ’’ความมืดอันจริงแท้‘’ บ้างมาเพราะชอบที่ ’’เงียบสงัด’’ อย่างที่หาข้างนอกไม่ได้

พวกที่สี่ คือ พวกที่มาเข้าถ้ำเพื่อจะได้มีกิจกรรมกลุ่ม มาร่วมประสบการณ์กันเป็นหมู่เป็นคณะ เกาหลีเรียกกลุ่มนี้ว่า Socialization group ถ้ำเป็นเครื่องมือให้เกิดกิจกรรมร่วมเฉย ๆ มีตั้งแต่เด็กประถมมากับครู เด็กโตมากับผู้นำกิจกรรม ครอบครัวมากับไกด์ และบริษัทมากับไลฟ์โค้ช

ในงานศึกษาที่อื่น ๆ ชี้ว่าผู้ที่ไปเที่ยวเชิงธรณีวิทยานั้นยังมีระดับอีกด้วยคือ ระดับที่ไปเอาแค่ความเพลิดเพลิน กับระดับที่ไปมุ่งจะสังเกต ฝึกฝน ศึกษา เปรียบเทียบ คือชอบเข้าไปค้นเอาจริงเอาจัง

อีกชิ้นของงานศึกษาในต่างประเทศ ตั้งข้อสังเกตว่า ป้ายบอกในแหล่งท่องเที่ยวประเภทธรณีวิทยาจะมีพลังมากขึ้นมาก ถ้าภาษาที่ใช้อธิบายในป้ายจะลดความเป็นวิชาการลง แต่ออกไปในทางเปรียบเปรยให้เห็นภาพที่จะขายมุมมองให้ผู้อ่านป้ายต้องทึ่ง แล้วจะนำมาซึ่งความเคารพต่อป้ายถัดๆไป และให้ความเคารพต่อสถานที่นั้น เป็นผลทางจิตวิทยาที่เกิดจากการได้มุมมองที่เกินคาด จากข้อความในป้ายอธิบาย เช่น เขาแมทเทอร์ฮอรน์ในสวิตเซอร์แลนด์ (ที่กลายเป็นสัญลักษณ์อย่างหนึ่งของสวิตเซอ์แลนด์) ติดป้ายที่นักท่องเที่ยวได้อ่านว่า …. "แมทเทอฮอรน์มีสถานะที่เหมือนไส้กลางของแซนวิชที่ขนมปังข้างหนึ่ง คือ แอฟริกา และอีกข้างหนึ่งคือยุโรป" ….

เพราะแม้ภูเขาที่เป็นทรงปิรามิดสูงชันและผิวเรียบน่าทึ่งนี้จะอยู่ไกลจากแผ่นดินทวีปแอฟริกามากตามแผนที่ทางการเมือง แต่ในทางธรณีวิทยา เทือกเขาแอลป์อันเลื่องชื่อ ซึ่งมี ภูเขาแมทเทอฮอรน์ เป็นหนึ่งในยอดเขานั้น แท้จริงแล้วคือผลของแผ่นเปลือกโลกสองชิ้นเคลื่อนมาชนกัน คือแผ่นเปลือกโลกแอฟริกา กับแผ่นเปลือกโลกยุโรปเมื่อนับล้านปีก่อน !!

หินที่เป็นยอดของแมทเทอฮอรน์นั้น นักธรณีบางท่านอธิบายว่าเป็นหินที่มาจากแผ่นเปลือกโลกแอฟริกา

ผลในทางจิตวิทยา คือ คนยุโรปจะรู้สึกโดยไม่รู้ตัวว่าควรให้เกียรติแก่ชาวแอฟริกาที่มาเยือน แมทเทอฮอรน์ และเมื่อชาวแอฟริกามาเที่ยวที่นั่น ก็จะรู้สึกผูกพันกับเทิอกเขานี้อย่างสดชื่นขึ้น

ส่วนชาวทวีปอื่นที่มารับรู้ข้อความ ก็จะทึ่ง ว่าตัวเองได้มาเยือนจุดเชื่อมสำคัญของแผ่นเปลือกโลก ไม่ใช่แค่มาเห็นภูเขาสวยชื่อดังจากหน้ากล่องช้อคโกแลต

เรื่องการท่องเที่ยวของโลกในยุคหลังโควิด 19 นั้น เป็นที่รู้กันว่า ยังไงก็จะกลับคืนมา ในเชิงปริมาณ แต่พฤติกรรมจะเปลี่ยนไป นักท่องเที่ยวจะวางแผนการออกเดินทางอย่างระแวงระวังมากขึ้น ส่วนใหญ่จะเลี่ยงการท่องเที่ยวในแหล่งที่แออัดด้วยผู้คน จำนวนหนึ่งจะต้องการสัมผัสธรรมชาติ สัมผัสความสดชื่นของอากาศ บ้างอยากสัมผัสความท้าทาย แต่ต้องการความปลอดภัยที่วางใจได้ อยากเคลื่อนไหวในลักษณะที่ไม่เคยบ้าง ตั้งแต่เดินป่า ปีนเขา เข้าถ้ำ หรือดำน้ำ กิจกรรมกลางแจ้งจะเป็นที่หมายปองในทุกเพศวัย และจากหลากกลุ่มเป้าประสงค์ การเดินทางแบบกรุ้ปใหญ่มากๆจะถูกซอยแบ่งให้เล็กลง กลุ่มเดินทางจะเน้นสมาชิกเฉพาะกลุ่ม ใช้พาหนะเล็กลงเพื่อลดความเสี่ยงที่ต้องปะปนกับคนที่ไม่แน่ใจว่าจะป้องกันตัวเองมาดีพอ วิธีเดินทางด้วยระบบขนส่งสาธารณะจะถูกตั้งเงื่อนไขมากขึ้น คนจะสนใจใช้ระบบไร้สัมผัส สนใจสุขอนามัย สนใจระบบที่ไม่ต้องจับเงินสด ให้น้ำหนักกับระบบจองคิวล่วงหน้า อยากใช้เวลานานขึ้นกับแต่ละแหล่งท่องเที่ยว ชะโงกทัวร์แบบมาเพื่อถ่ายรูปทำแต้มน่าจะยิ่งแผ่วลง ๆ ผู้เดินทางไม่อยากหมดเวลาไปกับการรอคอยระหว่างเดินทางอย่างไม่สมเหตุสมผล 

ตรงนี้คือโอกาสสำคัญของไทยในการพัฒนาและยกระดับการท่องเที่ยวทีเดียวครับ เราควรจะลดการกระจุก ผลักดันการกระจายตัว สร้างวงจรการเชื่อมต่อให้ได้ประโยชน์แก่ชุมชนท้องถิ่นมากๆ ใช้ความมีอัตลักษณ์ของแต่ละที่มาเป็นจุดดึงดูด จุดจดจำ และเป็นจุดขาย พัฒนาความสะดวก ให้ดีขึ้น แต่ไม่ต้องถึงขนาดยัดเยียดความเจริญรุดหน้า จัดวางกติกาที่ทำให้ต้องเคารพ พอๆกับการให้มุมมองที่ทำให้ต้องอยากค้นหา ใช้ความร่วมมือของเครือข่าย ไม่พึ่งพาแต่การใช้กฏหมายทางอาญาเข้าขู่ ยกเว้นเรื่องมาตรฐานความปลอดภัยและสุขอนามัย ทำให้นักท่องเที่ยวรู้สึกเคารพ เชื่อมั่น ช่วยรักษาสภาพแวดล้อม ลดปริมาณขยะ ทำป้ายทำสื่อทำห้องน้ำทำที่จอดพาหนะและจุดบริการที่ เข้ากับระบบสากล มีอารยสถาปัตย์ ด้วยวัสดุที่หาได้ง่ายในพื้นที่ ติดตั้งสั่งประกอบโดยคนในพื้นที่ เพื่อให้การดูแลรักษาทั้งง่าย ประหยัดเวลาและสร้างงานให้คนท้องถิ่น 

ใช้ดิจิทัลในการจอง การจ่าย การแจกข้อมูล การประมวลและประเมินผล เพื่อนำมาปรับปรุง เสริมลดกิจกรรมได้อย่างยืดหยุ่นเหมาะกับแต่ละสภาพพื้นที่ ห้วงเวลา ฤดูกาลและความสามารถในการรองรับและบริหาร มีอัตราค่าบริการที่โปร่งใส ให้ข้อมูลและส่งมอบได้อย่างมืออาชีพ สามารถสื่อสารได้ข้ามภาษา ข้ามวัฒนธรรม ข้ามกลุ่มอายุได้ดี ป้ายเชิงสัญลักษณ์หรือ pictogram จะสำคัญขึ้นมาก ใช้พื้นที่น้อย แต่มนุษย์เข้าใจง่ายในทุกภาษา ประเทศไทยในสายตาของชาวต่างชาติ นั้น จุดเด่นคือมีแหล่งท่องเที่ยวที่หลากหลาย มีชาวพื้นเมืองที่เป็นมิตรในทุกที่ เมืองไทยมีดี แถมมีความหลากหลาย

ในขณะเดียวกัน ตลาดนักท่องเที่ยวไทยก็โตขึ้นมาก และมีศักยภาพที่พึ่งพาได้ นักท่องเที่ยวกลุ่มรักธรรมชาติ กลุ่มใฝ่รู้ กลุ่มหนีความจำเจ กลุ่มอยากรับสัมผัสใหม่ๆ กลุ่มอยากมีกิจกรรมท้าทาย หรือแค่อยากได้กิจกรรมกลุ่ม ล้วนเป็นนักท่องเที่ยวที่ให้คุณค่า และให้มูลค่าได้ ถ้าเราทำระบบให้มีคุณภาพ ทำให้พวกเขาสามารถทำการบ้านล่วงหน้า ทำให้เขาใช้เวลากับแต่ละกิจกรรมอย่างมีความหมาย ทำให้เขากลับไปด้วยจิตวิญญาณใหม่ ๆ ใส่ใจกับสภาพแวดล้อม ผู้คนแวดล้อม มีความพร้อมและความกล้าที่จะปรับปรุงปรับเปลี่ยน มีความนิ่งทางอารมณ์ มีความมั่นคงทางสมาธิ เปิดศักราชครั้งใหม่ ไม่ว่าจะหลังหรือระหว่างโควิด 19 วงการท่องเที่ยวไทยต้องไม่ไหลกลับไปเผชิญกับ ‘วงจรเดิม ๆ’ ครับ

อ่านตอนจบพรุ่งนี้

วีระศักดิ์ โควสุรัตน์ สมาชิกวุฒิสภา

รองประธานกรรมาธิการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ของวุฒิสภา

นายวีระศักดิ์ โควสุรัตน์ สมาชิกวุฒิสภา อดีตกรรมการพัฒนากฏหมาย สำนักงานคณะกรรมการกฤษฏีกา อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา ออกมาเขียนบทความหัวข้อเรื่อง “กฏหมายของประเทศไทย” ไว้น่าสนใจดังต่อไปนี้

1. วางอำนาจไว้ที่อธิบดี จนทำให้เมื่อจำนวนอธิบดีมีกว่า 150 คน จึงเกิดอาณาจักรน้อยๆ ที่มี พรบ.ของแต่ละอธิบดีเป็นเสมือนรั้ว การบูรณาการกันจึงทำโดยธรรมชาติไม่ค่อยได้

2. จึงทำให้ต่อมามีการสร้าง กม. และระเบียบให้เกิดคณะกรรมการจำนวนมากก็เพื่อให้บรรดาอธิบดีมาเจอหน้ากัน ร่วมรับผิดชอบแก้ปัญหาเดียวกัน แพล่บเดียวเท่านั้น ปรากฏว่าเกิดคณะกรรมการจำนวนมากจนอธิบดีตัวจริงก็ไปเองไม่ไหว..ได้แต่มอบลูกน้องไป ส่วนประธานการประชุมที่จะทำเรื่องคร่อมอำนาจหลายกระทรวงก็มักต้องอาศัยรองนรม.หรือหลายอย่างก็ระดับ นรม. ซึ่งก็มีสารพัดภารกิจเมื่อบวกกับภารกิจประธานคณะกรรมการเข้าไปเฉลี่ยท่านละ 30 ชุดก็จะบริหารเวลาแทบไม่ไหว ฝ่ายเลขาการประชุมชุดต่างๆจึงทำได้เพียงนัดและบริการการประชุมไม่ได้มีเวลาทำยุทธศาสตร์การมุ่งสู่เป้าหมาย เป็นเหมือนเอาข้อความมาผสมๆ คนให้รวมๆ กันไป..ประสิทธิภาพย่อมน้อย

3. กฏหมายหลายฉบับเก่าล้าสมัย..จะแก้ไขก็ขาดผู้ชำนาญการในการแก้ไขหรือยกร่าง..นักกม.ในหน่วยราชการปัจจุบันกลายเป็นนิติกรวินัยราชการจนทำงานด้านเขียนกฏหมายและระเบียบไม่ถนัด

4. กฏระเบียบที่เขียนส่วนใหญ่จึงเน้นการทำให้กรมทำงานสะดวกขึ้น แต่เป็นภาระและจำกัดสิทธิเพิ่มหน้าที่ให้เอกชนและประชาชนมากขึ้น
5. มีการกำหนดโทษการฝ่าฝืนที่มากหรือน้อยเกินความเหมาะสมหรือจำเป็นจนบางครั้งไม่ได้สัดส่วน เบาไปบ้าง..หนักไปบ้าง..หรือมีทางเลือกในการแก้ไขบังคับน้อยไปบ้าง

6. ขาดกฏหมายกลางของปประเทศมานาน..ส่วนมากมีแต่กฏหมายของกรมระบบจึงลักลั่นไม่ราบรื่น ไม่ได้แบบแผนที่จะทำให้มีความเป็นอัตโนมัติ ใบอนุญาตแต่ละใบจึงต่างฝ่ายต่างออก..ต่างฝ่ายต่างกำหนดเงื่อนไขเงื่อนเวลา

7.ผู้มีเครื่องมือทางกฏหมาย 99% ก็คือรัฐ รัฐใช้ข้าราชการเป็นคนเขียนร่าง และบังคับใช้ จึงยากที่จะฝากให้ข้าราชการอยากคิดแก้ระเบียบเพื่อลดอำนาจของตัวเองลง..เพราะย่อมทำให้งานของตัวทำยากขึ้น ครั้นจะจ้างให้นักวิชาการสถาบันการศึกษามายกร่างให้..นอกจากจะประสบการณ์บริหารราชการแผ่นดินมีน้อยแล้วยังมีผู้สนใจทุ่มเททำหน้าที่คิดยกร่างภาษากฏหมายแบบอ่านเข้าใจง่ายๆ ก็มีจำนวนน้อยด้วย การพิจารณาปรับปรุงกฏหมายระเบียบ..จึงทำได้ยาก

8. กระบวนการผลิตและแก้ไขกฏหมายขึ้นกับปฏิทินการเมืองด้วย..มีหลายขั้นตอน..และผลก็คือกินเวลานานจนคนทุกฝ่ายล้มหายย้ายงานกันไประหว่างทางเป็นจำนวนมาก ยิ่งภาคประชาชนและเอกชนที่ไม่มีเงินเดือนประจำมาทำงานด้านผลักดันกฏหมายก็ยิ่งยากที่จะมีสายป่านยาวพอจะกัดติดหรือตามติดไหว

9. การกิโยตินกฏหมายในอดีตคือการถามความสมัครใจของกรมให้ไปคิดว่าอยากขจัดกม.ที่ล้าสมัยฉบับใดออกไปบ้าง ซึ่งแม้ขยันทำเต็มที่ก็จะทำได้เพียงสองสามฉบับในสิบปี ต่อมามีคณะกรรมการและคณะทำงานควานหากฏหมายมายกเลิก..ก็อาจทำได้คราวละ 30-40 ฉบับ ด้วยพระราชบัญญัติยกเลิกกฏหมายที่ไม่เหมาะแก่กาลสมัย แต่ย่อมไม่พอที่จะลดปริมาณกฏ

ระเบียบที่ออกใหม่ได้เร็วกว่า ไทยมีกฏสารพัดรวมแล้วราวหนึ่งแสนฉบับ คงอีกนานนับชั่วชีวิตจึงจะเอามาทำความเข้าใจและผูกเข้าเชื่อมกันได้เป็นระบบ ส่วนกิโยตินแบบเกาหลีช่วงหลังวิกฤตต้มยำกุ้งใช้ความกล้าหาญระดับประธานาธิบดี..ใช้วิธีกลับหลักการที่เคยๆทำมา จากฆ่าทีละฉบับไปเป็นฆ่าทิ้งทุกฉบับ..แล้วค่อยมาพิจารณาว่าจะชุบชีวิตมาตราใดของฉบับไหนบ้าง ในชั่วเวลาไม่นานปรากฏว่าประเทศเดินต่อและพัฒนาไปได้โดยชุบชีวิตกฏหมายกลับมาเกือบไม่ถึงครึ่ง!!

10. ที่ผมอธิบายมานี้ไม่ใช่ความคิดหรือข้อค้นพบใหม่…แต่ถูกบันทึกไว้โดยคณะกรรมการพัฒนากฏหมาย และคณะกรรมการกฤฏีกามาในสามสี่ปีนี้ นี่เป็นอาการและสาเหตุทั่วไปที่ถูกสังเกตไว้ เป็นงานที่ผมคิดว่าท้าทายและน่าขยับมาก..แต่ก็ซับซ้อนพันไปถึงสารพัดเรื่องในระบบนิติบัญญัติและระบบราชการไทยมากๆครับ สถานะของสมาชิกวุฒิสภาจึงดูจะมีความนิ่งมากกว่าองคาพยพอื่นๆที่มีเทอมไม่แน่นอน…ไม่มีโยกย้ายหรือเกษียณอายุ..และรัฐธรรมนูญก็ระบุแล้วว่าใครมาเป็นสมาชิกวุฒิสภารอบนี้ ย่อมต้องห้ามมิให้กลับมาเป็นวุฒิสมาชิกไปตลอดชั่วชีวิต และจะย้อนกลับไปเป็นสส.หรือรัฐมนตรีอะไรก็ไม่ได้อีกจนกว่าจะพ้นจากความเป็นสว.ไปแล้วเต็มสองปี การช่วยกันวางแผนลดจำนวนกฏหมาย ซ่อมปรับปรุงกฏหมายให้ทัน4.0 และการมุ่งปฏิรูประบบของรัฐจึงเป็นภารกิจที่สว.ชุดนี้จะช่วยได้อย่างมีนัยสำคัญมากครับ

วีระศักดิ์ โควสุรัตน์ สมาชิกวุฒิสภา

รองประธานกรรมาธิการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ของวุฒิสภา

"...ในทางการศึกษา ถ้ำเป็นเสมือนไทม์แมชชีนที่พาให้นักวิจัยเข้าถึงข้อมูลสารพัน ที่หาไม่ได้ในพื้นที่ทั่วไป ในด้านอุทกวิทยา ถ้ำเป็นทางเดินของน้ำ เป็นที่สะสมน้ำ เป็นที่อาศัยของสิ่งมีชีวิตบางกลุ่ม และในการเข้าสำรวจถ้ำ ก็มักต้องใช้ความท้าทายคล้ายจะเป็นเกมส์กีฬาสารพัดรูปแบบที่หาไม่ได้ในสถานที่ประเภทอื่น..."

....................................

อีกไม่นานเกินรอ ไทยก็จะเข้าสู่โหมตเริ่มเปิดประตูประเทศทีละบาน ถ้าเหตุการณ์ไม่เกินควบคุม บานอื่นๆก็จะเปิดขึ้นไปเรื่อยๆ

การกลับมาของการท่องเที่ยวคราวนี้ ประเทศไทยได้เรียนรู้ว่าเราไม่พึงเน้นที่ปริมาณนักท่องเที่ยวแล้ว แต่ควรสร้างกิจกรรมที่นักท่องเที่ยวจะสามารถพักอยู่ได้ยาวขึ้น จ่ายเงินกระจายไปให้ถึงมือคนท้องถิ่นมากขึ้น ไปพักค้างในเมืองรองกระจายขึ้น ใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างระวังขึ้น มีสตอรี่ใหม่ๆที่ให้โลกรู้จักมากขึ้น และมีบริการสนับสนุนที่มีมาตรฐานในทุกมิติมากขึ้น

ช่วงนี้ภาพยนตร์ที่เข้ามาถ่ายทำเกี่ยวกับปฏิบัติการกู้ภัยในถ้ำหลวง ช่วยเหลือ 13 ชีวิตเยาวชนทีมฟุตบอลหมูป่าอะคาเดมี ถ่ายทำจนปิดกล้องไปแล้วอย่างน้อยอีก สามเรื่อง

หนังระดับโลกทั้งนั้น ทำโดยเงินทุนมหาศาล มีทั้งหนังสารคดีระดับตำนานของค่าย เนชั่นแนลจีโอกราฟฟิก ซึ่งสังกัด เครือดีสนีย์ (Disney) มีทั้งหนังมินิซีรีย์ ที่สร้างโดยค่าย เน็ตฟลิ้ก (Netflix) มีทั้งหนังใหญ่ ที่สร้างโดย ค่ายทเอ็มจีเอ็ม สตูดิโอ (MGM Studio)

ส่งฉายทั่วโลกทั้งนั้น และคงดึงดูดชาวโลกให้สนใจถ้ำหลวง สนใจคนไทย น้ำใจไทย และความร่วมมือที่ไทยทำกิจกรรมดีๆกับสากลหลายๆอย่างแน่

หนัง Lost in Thailand เมื่อราว8 ปีก่อน ที่ชาวโลกไม่คุ้น แต่กลับเป็นยอดฮิตในเมืองจีน ส่งผลให้นักท่องเที่ยวจีนขอมาสัมผัสเชียงใหม่ สัมผัสทะเลไทย สัมผัสตลาดบ้านๆของไทยทวีเป็นหลายเท่าตัว

นั่นขนาดไม่ใช่หนังค่ายยักษ์ใหญ่ของจีนนะครับ

คราวนี้หนังช่วยกู้ภัยทีมหมูป่าไปกระจายโดยค่ายยักษ์ระดับโลก

เราคงต้องรีบทำความรู้จักเรื่องการเที่ยวถ้ำให้เป็นกันด่วนจี๋

ผมจึงขอเขียนอธิบายไว้เป็นบันทึก ยาว 3 ตอนดังนี้ครับ

ถ้ำ เป็นสถานที่ๆผูกพันกับมนุษย์มาตั้งแต่ดึกดำบรรพ์ เคยถูกใช้เป็นที่อาศัย ที่หลบภัย ที่ตุนเสบียงอาหาร

ในยามสงคราม ถ้ำถูกใช้เก็บของมีค่า เก็บยุทธปัจจัย ถ้ำถูกใช้เป็นที่จาริกแสวงบุญในศาสนาต่างๆทั่วโลก พิธีกรรมสารพันเกิดในหรือหน้าถ้ำ

ในทางการศึกษา ถ้ำเป็นเสมือนไทม์แมชชีนที่พาให้นักวิจัยเข้าถึงข้อมูลสารพัน ที่หาไม่ได้ในพื้นที่ทั่วไป ในด้านอุทกวิทยา ถ้ำเป็นทางเดินของน้ำ เป็นที่สะสมน้ำ เป็นที่อาศัยของสิ่งมีชีวิตบางกลุ่ม และในการเข้าสำรวจถ้ำ ก็มักต้องใช้ความท้าทายคล้ายจะเป็นเกมส์กีฬาสารพัดรูปแบบที่หาไม่ได้ในสถานที่ประเภทอื่น

ถ้ำ จึงดึงดูดมนุษย์เรื่อยมา ไม่ว่าจะมีนโยบายเรื่องท่องเที่ยวถ้ำหรือไม่

เหตุการณ์ถ้ำหลวงขุนน้ำนางนอน ได้เขย่าโลกให้ตื่นตัว ให้อยากรู้จักกับถ้ำอย่างเหลือเชื่อ เพราะเร้าใจ จบสวย และก่อความหวัง สร้างความเชื่อมั่นในเพื่อนร่วมพิภพได้อย่างสมบูรณ์แบบ

แล้วเราจะใช้โอกาสนี้อย่างไร

ผมขอเล่าจากสิ่งที่บังเอิญรับรู้มาครับ

ในมหาวิทยาลัย Nova Gorica ที่ประทศสโลเวเนีย มีหลักสูตรสอนนักศึกษาว่าด้วย วิชาการจัดการการท่องเที่ยวถ้ำ เป็นหลักสูตรเฉพาะ

เป็นหลักสูตรบรรยาย 50ชั่วโมง ภาคสนาม 10ชั่วโมง สัมมนา30ชั่วโมง และผู้เรียนต้องไปทำโครงการด้วยตนเองอีก 90ชั่วโมง

มีสอนทั้งในภาษาอังกฤษและภาษาสโลเวเนี่ยน

การวัดผล มีทั้งการนับชั่วโมงฟังบรรยาย ทำสัมมนา ผลิตข้อเขียน และทำรายงานตามโจทย์ที่แต่ละคนจะได้รับมอบ เป็นหลักสูตรที่สามารถใช้ประกอบในการทำปริญญาโทและปริญญาเอกได้

อ่านจากเป้าประสงค์หลักสูตรของมหาวิทยาลัยนี้ นอกจากผู้เรียนจะต้องเข้าใจหลักการพื้นฐานเกี่ยวกับการท่องเที่ยวถ้ำแล้ว ผู้เรียนต้องจบมาพร้อมความเข้าใจในวิธีนำเที่ยวที่จะไม่ส่งผลร้ายต่อถ้ำ รู้จักปัจจัยต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับระบบของถ้ำ ตระหนักถึงความสำคัญของถ้ำต่าง ๆ ในสโลเวเนีย ตลอดจนรู้จักเครือข่ายสถาบันการเรียนรู้เกี่ยวกับถ้ำที่มีในสากล สามารถจำแนกจุดอ่อนจุดแข็งของการจัดการถ้ำที่เป็นกรณีศึกษาได้ เข้าใจผลกระทบของการท่องเที่ยวที่อาจมีต่อถ้ำและระบบของถ้ำ นอกจากนี้ ผู้จบการศึกษาต้องมีความรู้สำหรับการคุ้มครองฟื้นฟูถ้ำ และต้องเข้าใจถึงวิธีคำนวณจำนวนผู้เข้าถ้ำในปริมาณที่เหมาะสม

นี่ย่อมาเพียงสังเขป

หลักสูตรกำหนดเอกสารการเรียนที่ต้องอ่านไว้อย่างน้อย 12 ชิ้น ระบุผู้แต่ง จำนวนหน้า ปีที่พิมพ์ และชื่อสำนักพิมพ์ให้มาเสร็จสรรพ

ขอดึงมาให้ดูเป็นตัวอย่างนะครับ

1. Encyclopedia of Cave and Karst Science 902หน้า มี Gunn ,J.(บรรณาธิการ) Fitzroy Dearborn New York และ London เล่มนี้พิมพ์ปี 2004

2. Conservation of Cave communities in Australia-Ecosystems of the World,Subteranean Ecosystems ,บทที่33 หน้า 647-664 ,Amsterdam etc. เล่มนี้พิมพ์ปี 2000

3. Development ,Management and Economy of Show caves, เขียนโดย Cigna,Arrigo A.,International Journal of Spelelogy, 27หน้า เผยแพร่เมื่อปี 2001

4. Environmental Management of Tourist Caves. The examples of Grotta di Castellana and Grotta Grand del Vento ,Italy- Environmental Geology หน้า 173-180 เผยแพร่เมื่อปี1993

5.Engineering problems in developing and managing show caves, Journal of Nepal Geological Society ,หน้า 85-94, เผยแพร่เมื่อปี 2000

6. Use of Modern Technologies in the Development of Caves for Tourism ,เอกสารประกอบการจัด 4th International ISCA Congress, Postojna เมื่อ 21-27 October 2002

7. Natural and anthropogenic influences on the year round temperature dynamics of air and water Postjana show caves ,Slovenia, Tourism Management,หน้า 233-243, เผยแพร่เมื่อปี 2014

8. Karstology and Development Challenges on Karst II ,construction,tourism,ecology,protection, เขียนโดย Culver ,D.C.,Debevec B. ,Knez M,Postjana-Ljubljana,ZRC Publishing,ชิ้นนี้ตีพิมพ์ปี2012

9. Human Impact on underground cultural and natural heritage sites ,biological parameters of monitoring and remediation actions for insensitive surfaces:Cases of Slovenian show caves,- Journal for Nature Conservation,doi: เขียนโดย Mulec J เผยแพร่ ปี2014

10. Sustainable use of the Predjama Cave (Slovania) and possible scenarios related to anticipated major increase in tourist numbers, เขียนโดย Selaba S.& Turk J, Tourism Management Perspectives หน้า 37-45 ตีพิมพ์ปี2014

11. Cave tourism, Proceedings of International symposium at 170 anniversary of Postojnska jama, Postojna(Yugoslavia),November 10-12 , มี Kranjc A เป็นบรรณาธิการ เผยแพร่ปี1989

12. Sources Assessment of deposited particles in a Slovanian show cave (Postojnka jama) evidence of long lasting antropogenic impact เขียนโดย Muri G, Jovicic A & Mihevc Aเผยแพร่ปี 2013 ในวารสาร International Journal of Speleology

แปลว่าเขาดึงความรู้ ข้อมูลและประสบการณ์การสังเกตและประเมินผลเรื่องถ้ำมาบันทึก เผยแพร่ และวิเคราะห์กันต่อเนื่อง ผนวกความรู้จากสหสาขามาวิเคราะห์สังเคราะห์ให้เกิดเป็นความรู้และสร้างฐานทักษะ อย่างเอาจริงเอาจัง

นี่ไม่ใช่หลักสูตรปริญญาธรณีวิทยา แต่เป็นหลักสูตรการจัดการการท่องเที่ยวถ้ำ

ดูจากรายการเอกสารบังคับอ่าน มีทั้งที่อยู่ในสิ่งพิมพ์ตั้งแต่ 1989 คือราวสามสิบปีก่อน มาจนถึง2014 ซึ่งแปลว่า การจัดการท่องเที่ยวเกี่ยวกับถ้ำนั้น มีอะไรให้ต้องคิดทบทวนอยู่เนืองๆ

เขาดึงข้อคิดข้อสังเกตจากออสเตรเลีย จากเนปาล เข้ามาประยุกต์เปรีบเทียบกับสิ่งที่เขาประมวลไว้จากประสบการณ์เปิดถ้ำให้ท่องเที่ยวในสโลวาเนีย

วันหนึ่งในไม่ช้า กรณีตัวอย่างของถ้ำหลวงขุนน้ำนางนอนในไทยก็คงไปอยู่ในหลักสูตรที่ต้องศึกษากันทั่วโลกเช่นกัน

แต่อย่ารอให้ศึกษาเฉพาะการกู้ภัยเลยนะครับ

น่าจะทำให้เป็นกรณีศึกษา เพื่อการพัฒนาให้เป็นสถานที่ท่องเที่ยวระดับโลก และมีการจัดการที่ยั่งยืน ไปเสียด้วยเลย

ทำหลักสูตรในไทยให้เขามาเรียนด้วย

ผู้เรียนหลักสูตรนี้ ควรจะได้เข้าถึงมิติทางธรณีวิทยา ปฐพีวิทยา สิ่งปลูกสร้าง ประเด็นด้านวิศวกรรม การบริหารจัดการ การมองมิติเศรษฐกิจ มิติการพัฒนา มิติทางเทคโนโลยีสำรวจ ซึ่งเราได้ร่วมกับเครือ National Geographic Chanel มาบันทึกโพรงถ้ำด้วยเครื่องตรวจวัดและจำลองภาพ 3 มิติจนเสร็จครบทุกโพรง และประกอบเข้ากันเป็นภาพตัดแบบ cross section ที่สมบูรณ์แบบ ได้สำเร็จ เรียกว่าถ้าต้องหล่อไฟเบอร์เพื่อสร้างถ้ำหลวงจำลอง หรือจะย่อส่วน หรือจะให้เท่าขนาดจริง ทีละท่อนแล้วใส่น้ำพุ่งเข้าไปให้นักกู้ภัยในถ้ำจากทั่วโลกมาเข้าหลักสูตร ทีละส่วนทีละท่อน ก็ทำได้

ผู้เรียนยังควรได้ศึกษาเกี่ยวกับมลพิษจากมนุษย์ที่ส่งผลต่อสภาพแวดล้อมของถ้ำ การเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิและความชื้นตลอดถึงปริมาณคาร์บอนไดออกไซด์ของถ้ำ อากาศในถ้ำ น้ำในถ้ำ ทั้งตอนใน ตอนนอก ระบบนิเวศน์ของถ้ำ มรดกทางธรรมชาติ และ วัฒนธรรมแวดล้อม

และความเชื่อของคนแม่สาย เกี่ยวกับถ้ำหลวงฯ

แปลว่า ไม่ใช่เห็นแต่ความสุขสนุกสนาน ความปลอดภัย และความสะดวกของนักท่องเที่ยวเป็นประเด็นเดียว

กลับมาเล่าเรื่องที่สโลเวเนียต่อ

ที่มหาวิทยาลัย Nova Gorica มีหลักสูตรนี้ ก็เพราะ การท่องเที่ยวถ้ำ และการใช้ประโยชน์จากถ้ำในสโลเวเนียนั้น มีทำกันมาเป็นศตวรรษแล้ว สโลเวเนียถือด้วยว่า การท่องเที่ยวถ้ำ เป็นกิจกรรมการท่องเที่ยวที่เก่าแก่ที่สุดในอุตสาหกรรมท่องเที่ยวของประเทศด้วย

มหาวิทยาลัยระบุว่านี่เป็นหนึ่งในกิจกรรมตามปรัชญา "การศึกษาตลอดชีวิต" ซึ่งแปลว่าไม่จำกัดอายุผู้เรียน ไม่จำกัดสัญชาติผู้เรียน เพื่อให้เหมาะสำหรับผู้ทำงานด้านท่องเที่ยวจากทั่วโลกที่จะมาเติมความรู้ มุมมอง และทักษะ

แถมหลักสูตรยังตั้งเป้าให้ผู้เรียนรู้จักพฤติกรรม เข้าใจแรงขับดันที่ทำให้นักเดินทางเลือกที่จะทำกิจกรรมเที่ยวถ้ำ

นี่แค่มหาวิทยาลัยเดียวที่ผมหยิบมากล่าวเป็นตัวอย่างเท่านั้น

สโลเวเนียมีประชากรสองล้านคนเศษ อยู่ในยุโรปกลาง มีพรมแดนติดประเทศที่มีชื่อเสียงกว่าตัวเองทางการท่องเที่ยว อย่างอิตาลี ออสเตรีย โครเอเชีย สโลเวเนียมีพื้นที่เพียง สองหมื่นกว่าตารางกิโลเมตร (ในขณะที่ไทยมีพื้นที่กว่าห้าแสนตารางกิโลเมตร) แต่เพราะสโลเวเนียตั้งอยู่บนที่ราบสูง และมีพื้นที่แบบคาสต์ (Karst )ที่เกิดจากที่ราบสูงและภูเขาหินปูนที่ถูกน้ำกัดเซาะมานานจนเป็นบริเวณขนาดใหญ่ จึงมีทางน้ำใต้ดิน แม่น้ำใต้ดินและระบบถ้ำใต้ผิวพื้นมากมาย

เขาจึงสนใจเรื่องถ้ำกันจริงจัง

และลูกค้าท่องเที่ยวที่มาสโลเวเนียก็ไม่ผิดหวัง

แม้สโลเวเนียจะไม่มีตลาดนักท่องเที่ยวขนาดใหญ่ แต่ในปี 2017 วารสาร National Geographic ประกาศว่า สโลเวเนียเป็นประเทศที่ทำการท่องเที่ยวยั่งยืนที่ดีที่สุดของโลก

ลูกค้าท่องเที่ยวของสโลเวเนียมาจากยุโรปและรัสเซียแทบทั้งสิ้น ปีนึงราว4ล้านคน แต่นักท่องเที่ยวที่มาเยือนต้องเคารพความยั่งยืน ตามกติกาและความมุ่งมั่นของสโลเวเนียต่อสิ่งแวดล้อม ความสะอาดและวิถีท้องถิ่น

องค์กรอนุรักษ์ธรรมชาติสีเขียวหรือ Green Destination Organization ของเนเธอร์แลนด์ ประกาศรางวัลความเป็น’’ประเทศสีเขียว’’แห่งแรกของโลกในปี 2016 ให้สโลเวเนีย

เห็นมั้ยครับ

ถ้ำมีอะไรให้น่าค้นหาขนาดไหน

อ่านต่อตอน 2 พรุ่งนี้

วีระศักดิ์ โควสุรัตน์ สมาชิกวุฒิสภา

รองประธานกรรมาธิการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ของวุฒิสภา